Er zijn talloze prachtige voorbeelden van mensen die in staat bleken zich te verzoenen met het lot dat hen trof. Of van mensen die met elkaar tot een vergelijk kwamen, de een slachtoffer, de ander dader. Ook tussen bevolkingsgroepen en landen is verzoening na een ernstig en vaak ook gewelddadig conflict mogelijk.
De waarde van zo’n proces is dat we ons weer op de toekomst kunnen richten. Dat geldt net zo goed op het persoonlijke als op het maatschappelijke niveau. Verzoening maakt de weg vrij naar vrede en veiligheid. Hoe moeilijk die weg ook is. Vaak lukt het maar voor een deel. Stichting War requiem-Bridge to the future wil bijdragen aan de bewustwording van de waarde van leven in vrede en veiligheid. Verzoening is daarom een uitgelezen thema om op onze conferentie van 2020 te verkennen.
Onderwerpen conferentie 2020
Op de conferentie van dit jaar, op vrijdag 18 september, komen beide varianten aan bod: verzoening van landen en volken of bevolkingsgroepen en verzoening tussen mensen. We benaderen het thema in voordrachten, interviews, debatten en artistieke en muzikale bijdragen. Dat doen we vanuit de volgende vragen:
- Wat is verzoening?
- Wat is de relatie tussen verzoening en begrippen als vergeving, vergeten, waarheidsvinding, verantwoordelijkheid, berouw en vergelding?
- Wanneer zijn collectieve verzoeningsinitiatieven en –commissies effectief?
- Wat leren we van de vele verzoeningservaringen voor het verhitte debat van nu?
- Kan verzoening een rol spelen in het overbruggen van huidige tegenstellingen?
- Hoe ver is Nederland eigenlijk met het verwerken van het verleden? Hebben wij ook verzoeningscommissies nodig?
Kim Phuc, het napalmmeisje
Een bekend voorbeeld van iemand die zich verzoend heeft en consequenties trok voor haar eigen leven, is Kim Phuc, het napalmmeisje. Zij vergaf de piloot die tijdens de Vietnamoorlog de napalmbom afwierp op haar dorp Trang Bang. Ze zet zich in voor psychische en medische hulp aan kinderen in oorlogsgebieden en ze is goodwill-ambassadeur bij de UNESCO. In Zuid-Afrika verloor de anti-apartheidsactivist Albie Sachs in 1988 zijn rechterarm en het zicht in één oog bij een aanslag door de Zuid-Afrikaanse geheime dienst. Uiteindelijk vergaf hij de dader. Als rechter en schrijver zette hij zich in voor verzoening en recht, onder andere door de Waarheidscommissie. Een Nederlands voorbeeld is Hank Heijn. Zij vergaf Ferdi E., de moordenaar van haar man Gerrit Jan Heijn. Ze zei: ‘Vergeving is een cadeau dat je aan jezelf geeft.’
Waarheids- en verzoeningscommissies
De bekendste is wel die in Zuid-Afrika. Onder leiding van aartsbisschop Desmond Tutu onderzocht de waarheids- en verzoeningscommissie van 1995 tot 1998 de misdaden van het apartheidsregime. De commissie was vooral op verbinding gericht. In meer dan veertig landen zijn zulke commissies opgezet, onder andere in Chili, Ecuador, Ghana, Guatemala, Kenia, Liberia, Marokko, Rwanda, Sierra Leone en Zuid-Korea. Allemaal landen die een ernstig, vaak gewelddadig conflict hebben doorlopen.
In landen met First National Peoples, zoals Canada, Lapland, Australië en Nieuw-Zeeland, zijn commissies opgericht om de gevolgen van de kolonisering en onteigening van grondgebied van de inheemse bevolking te onderkennen, en het racisme jegens hen een halt toe te roepen.
In Europa kwamen na de Tweede Wereldoorlog ook initiatieven op voor collectieve verzoening. De Aktion Sühnezeichen bijvoorbeeld. Al zestig jaar lang coördineert deze organisatie vrijwilligerswerk voor jongeren uit het buitenland. Ze gaan werken in voormalige concentratiekampen, een centrum voor kansarme jongeren, het homomuseum in Berlijn, bij een vluchtelingenorganisatie of bij organisaties die racisme bestrijden.
Meer informatie over het programma volgt komende tijd. Geïnteresseerd? Meld je dan hier aan onze nieuwsbrief.