Bridge to the Future stond in 2018 stil bij Geweldloos Verzet: waarom kiezen mensen voor deze vorm van “verzet”? Hoe reageren machthebbers op dit verzet? Leidt het tot gewenste veranderingen? Draagt het bij aan verzoening tussen strijdende groeperingen?
Tijdens de conferentie vertelden mensen uit het Midden-Oosten over hun strategieën en ervaringen met geweldloos verzet. Ook kwamen jongeren aan het woord en sprak een voormalig commandant van militaire missies in conflictgebieden over de spanningen rond de samenwerking met burgers. Vanuit EU-perspectief werd het belang van burgerbewegingen voor het behoud van de democratische rechtsorde binnen Europa belicht.
Wat zou ik zelf doen?
Als we terugkijken op de Tweede Wereldoorlog stellen we onszelf vaak de vraag; wat zou ik zelf doen wanneer mij mijn vrijheid, zoals dat in ’40-’45 gebeurde, zou worden ontnomen. Zou ik me aansluiten bij het verzet, zou ik samenwerken met de bezetter of zou ik wachten op betere tijden? In situaties van oorlogsgeweld blijft geweldloos verzet vaak onderbelicht. Toch was er ook tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog sprake van geweldloos verzet: soms met weinig risico, soms met grote risico’s.
Grote helden
Leiders van maatschappelijke protestbewegingen die nu als grote helden worden herdacht en geëerd, zoals Martin Luther King en Mahatma Ghandi, propageerden geweldloos verzet als legitiem en effectief middel in de strijd tegen onderdrukking. De geschiedenis kent voorbeelden van geslaagde geweldloze revoluties, zoals de Singing Revolution in de Baltische Staten en de Val van de Berlijnse Muur. Maar ook van verzet dat (nog) niet het door burgers verlangde succes heeft, zoals de recente acties van jongeren in de Verenigde Staten die zich keren tegen de wapenlobby en –wetgeving.
Geweldloos verzet in het Midden-Oosten
Ook vandaag de dag kiezen mensen in situaties van geweld of onderdrukking voor vormen van geweldloos verzet; neem bijvoorbeeld de burgers die tijdens de Arabische Lente in 2011 massaal op stadspleinen gingen demonstreren. De opstand tegen het regime in Syrië begon toen geweldloos, maar zodra het leger van Assad ingreep, grepen ook ‘rebellen’ naar de wapens. Menig Palestijn smeekt ongewapend om vrede en gerechtigheid; sommigen provoceren het Israëlische leger dat daarop vaak direct met veel machtsvertoon reageert.
Kortom, geweldloos verzet is een thema van alle tijden, een thema met veel gezichten.