Anne-Ev Ustorf, die aanvankelijk in het programma was opgenomen, heeft ons tot haar grote spijt moeten berichten dat ze aanstaande vrijdag niet uit Hamburg naar de conferentie kan komen omdat haar dochter dinsdag met judo een gecompliceerde armbreuk heeft opgelopen. Zij attendeerde ons op Sabine Bode uit Keulen, die over de verwerking van oorlogservaringen in Duitsland meerdere boeken heeft geschreven. We hebben direct contact met haar opgenomen en zij verklaarde zich graag bereid de plaats van Anne-Ev Ustorf in te nemen. Wij zijn bijzonder verheugd dat het programma over het thema Verwerking daardoor vrijwel ongewijzigd doorgang kan vinden.
Sabine Bode (1947) begon haar loopbaan als redacteur bij de Kölner Stad-Anzeiger. Sinds 1978 werkt ze als freelance journalist en schrijft ze boeken. In 2004 schreef ze Die vergessen Generation. Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen. Daarin laat ze kinderen uit de oorlogsjaren aan het woord komen. Die zijn inmiddels veelal met pensioen. Bij velen komen de herinneringen naar voren, en daarmee ook de angsten, vaak zelfs onverwerkte belevenissen uit de oorlog. Het is een verzwegen en onontdekte wereld. Met de holocaust-slachtoffers hebben velen zich bezig gehouden, met de oorlogskinderen tot dan toe niemand. Deze herinneringen bleven lang verborgen door de opvatting dat anderen het immers veel erger hebben gehad dan zij.
In 2006 kwam het boek Die deutsche Krankheit – German Angst uit. Er heerst verlamming en onvermogen om hervormingen door te voeren. Is dat de Duitse angst? Angst waarvoor? Om terug te vallen in barbaarsheid?
Het meest recente boek van Sabine Bode heeft als titel Kriegsenkel, die Erben der vergessenen Generation. Dit gaat evenals het boek Wir Kinder der Kriegskinder van Anne-Ev Ustrof over de sporen die de oorlog in veel families nalaat in de tweede en derde generatie. Als ‘Vredeskinderen’ zijn zij in een tijd van welvaart opgegroeid. Het heeft hun aan niets ontbroken. Of toch?
Waarom hebben velen dan het gevoel niet precies te weten wie men is en waarheen men wil? Waar liggen de oorzaken voor de diffuse angst voor de toekomst? Kan de onzekerheid van de ouders komen, die hun oorlogservaringen niet verwerkt hebben?